1. Riječ “فِتْنَةٌ” (fitna) sa lingvističke tačke gledišta:
Al-Azhari je rekao:“ Arapska riječ “فِتْنَةٌ” (fitna) sadrži značenje ispita ili iskušenja.Korijen je preuzet iz izraza „fatantu al-fiddah wa’l-dhahab” (provjeravao sam kvalitet srebra i zlata) što znači:" topio sam metal kako bi razdvojio dobro od lošeg".Slično tome Uzvišeni Allah kaže u Kur'anu:
يَوْمَ هُمْ عَلَى النَّارِ يُفْتَنُونَ
“ Onoga Dana kada se u vatri budu pržili ( يُفْتَنُونَ )!“ (Ad-Dariyat,13) (Tahdheeb al-Lughah, 14/196).
Ibn al-Asir je rekao :“Fitna“ - ispit ili iskušenje...Riječ se često koristi da bi se opisala iskušenja kojima se uklanja ono što je loše.Kasnije je veoma često korištena u značenju grijeha,nevjerstva,borbe,spaljivanja,otklanjanja i odvraćanja. („Al-Nihaayah”, 3/410; Ibn Hadžer je rekao nešto slično ovome u „Al-Fath”, 13/3).
Ibn Arabi je sabrao značenja riječi fitna kada je rekao:“ fitna znači ispit, fitna znači kušnja, fitna znači bogatstvo, fitna znači djeca, fitna znači nevjerstvo, fitna znači nesloga, fitna znači spaljivanje vatrom. (Lisaan al-‘Arab od Ibn Manzura).
2.Značenje riječi fitna u Kur'anu i Sunnetu:
1. Ispit i iskušenje kao u sljedećem ajetu:
أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ
Misle li ljudi da će biti ostavljeni na miru ako kažu: "Mi vjerujemo!" i da u iskušenje neće biti dovedeni? (Al-’Ankabut, 2)
t.j. da neće biti predmet kušnje, kao što kaže Ibn Džerir.
2. Blokiranje puta i odvraćanje ljudi sa pravog puta kao u ajetu:
وَأَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ وَاحْذَرْهُمْ أَنْ يَفْتِنُوكَ عَنْ بَعْضِ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ إِلَيْكَ
“ I sudi im prema onome što Allah objavljuje i ne povodi se za prohtjevima njihovim, i čuvaj ih se da te ne odvrate od nečega što ti Allah objavljuje”. (Al-Ma'ida,49)
Kurtubi je rekao: “To znači blokiranje tvog puta i odvraćanje tebe od njega.“
3. Zlostavljanje, kao što stoji u ajetu:
ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ هَاجَرُوا مِنْ بَعْدِ مَا فُتِنُوا ثُمَّ جَاهَدُوا وَصَبَرُوا إِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَحِيمٌ
Gospodar tvoj će onima koji se isele, nakon što su zlostavljani bili, pa se onda budu borili i sve strpljivo podnosili, - Gospodar tvoj će im, poslije toga, doista, oprostiti i samilostan biti.( An-Nahl,110)
4.Širk i kufr kao što je spomenuto u ajetu:
وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّىٰ لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ
“I borite se protiv njih sve dok mnogoboštva ne nestane “ (Al-Baqara,193)
Ibn Kesir je rekao:” Ovdje riječ “فِتْنَةٌ” znači širk (obožavanje nekog drugog mimo Allaha)
5. Zapadanje u grijeh i licemjerstvo kao u ajetu:
يُنَادُونَهُمْ أَلَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ ۖ قَالُوا بَلَىٰ وَلَٰكِنَّكُمْ فَتَنْتُمْ أَنْفُسَكُمْ وَتَرَبَّصْتُمْ وَارْتَبْتُمْ وَغَرَّتْكُمُ الْأَمَانِيُّ حَتَّىٰ جَاءَ أَمْرُ اللَّهِ وَغَرَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ
(licemjeri će pitati vjernike)"Zar nismo s vama bili?" – dozivaće ih. – "Jeste" – odgovaraće -, "ali ste se pritvornošću upropastili, i iščekivali ste, i sumnjali ste, i puste želje su vas zavaravale. (Al-Hadid,14)
Begavi je rekao:” Sami ste upali u licemjerstvo i upropastili ste sebe grijesima, hirovima i slijeđenjem strasti.”
6.Mješanje istine i laži
وَالَّذِينَ كَفَرُوا بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ ۚ إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَكُنْ فِتْنَةٌ فِي الْأَرْضِ وَفَسَادٌ كَبِيرٌ
“A oni koji ne vjeruju, zaštitnici su jedni drugima. Ne postupite li tako, nastaće smutnja na Zemlji i nered veliki” (El-Enfal,73)
Značenje ovog ajeta jeste da vjernici trebaju prijateljevati sa vjernicima a neuzimati nevjernike za prisne prijatelje pa makar im bili najbliža rodbina, inače će nastupiti fitna na zemlji odn. istina i laž će se izmješati.Ovako se navodi u “Jaami’ al-Bayaan” od Ibn Džerira.
7. Zabluda, kao što se navodi u ovom ajetu
وَمَنْ يُرِدِ اللَّهُ فِتْنَتَهُ فَلَنْ تَمْلِكَ لَهُ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا
A onoga koga Allah želi u njegovoj zabludi ostaviti, ti mu Allahovu naklonost ne možeš nikako osigurati.(Al-Maida.41)
Značenje riječi fitna ovdje je zabluda. (“Al-Bahr al-Muheet” od Ebu Hajjana, 4/262.)
8.Ubijanje i zarobljavanje, kao u sljedećem ajetu
وَإِذَا ضَرَبْتُمْ فِي الْأَرْضِ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلَاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَنْ يَفْتِنَكُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا ۚ إِنَّ الْكَافِرِينَ كَانُوا لَكُمْ عَدُوًّا مُبِينًا
A kad budete putovali po Zemlji, tad vam nije grijeh da skratite namaz, ako se plašite da će vas napasti oni koji ne vjeruju. Uistinu! Nevjernici su vam neprijatelj otvoreni. (An-Nissa’,101)
Ovo se odnosi na to da vas nevjernici mogu napasti dok obavljate namaz, ubiti vas ili zarobiti, tako da vam nije grijeh da molitvu skratite. (Ibn Džerir)
9.Smutnja i nesloga kao u sljedećem ajetu
لَوْ خَرَجُوا فِيكُمْ مَا زَادُوكُمْ إِلَّا خَبَالًا وَلَأَوْضَعُوا خِلَالَكُمْ يَبْغُونَكُمُ الْفِتْنَةَ وَفِيكُمْ سَمَّاعُونَ لَهُمْ ۗ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ
Da su pošli s vama, bili bi vam samo na smetnji i brzo bi među vas smutnju ubacili, a među vama ima i onih koji ih rado slušaju. A Allah zna nasilnike. (At-Tawba, 47)
...potakli bi među vama nesuglasice kao što stoji u “al-Kashshaaf”, 2/277.
10. Ludilo
بِأَيْيِكُمُ الْمَفْتُونُ
“ko je od vas lud.” (Al-Qalem,6)
Ovdje riječ fitna znači ludost.
11. Spaljivanje vatrom
إِنَّ الَّذِينَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ ثُمَّ لَمْ يَتُوبُوا فَلَهُمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَلَهُمْ عَذَابُ الْحَرِيقِ
One koji vjernike i vjernice budu na muke stavljali pa se ne budu pokajali – čeka patnja u Džehennemu i isto tako prženje u ognju, (Al-Burooj,10)
Ibn Hadžer kaže: ”Značenje se može shvatiti iz konteksta” (Al-Fath,11/176)
...Related post: Iskušenja - Fitna
