يا أيها الذين آمنوا استجيبوا لله وللرسول إذا دعاكم لما يحييكم واعلموا أن الله يحول بين المرء وقلبه وأنه إليه تحشرون
"0 vjernici, odazovite se Allahu i Poslaniku kad vas pozove u ono što će vam život osigurati; i neka znate da se Allah upliće između čovjeka i srca njegova, i da ćete se svi pred Njim sakupiti." El-Enfal, 24
Ovaj ajet upućuje na više stvari.Prvo je da se koristan i vrijedan život postiže putem odazivanja Allahu i Njegovom Poslaniku, s.a.v.s., dok onaj ko se ne odazove on u stvarnosti i ne živi .
Mudžahid, tumačeći ajet: "... kad vas pozove u ono što će vam život osigurati", kaže: "Kad vas pozove u istinu."
A Katada smatra da se to odnosi na Kur'an, jer on donosi život, povjerenje, spas i zaštitu na dunjaluku i ahiretu.
Es-Suddi veli: "To je islam, jer ih je Allah njime oživio nakon što ih je savladala smrt nevjerstva."
Ibn Ishak i Urva b. ez-Zubejr, a citat je od drugoga, kažu: "Ajet: "... što će vam život osigurati' odnosi se na ratovanje kojim vas je Allah uzdigao nakon poniženja, osnažio nakon slabosti i zaštitio od neprijatelja koji vas je u prošlosti ugnjetavao."
Sva tumačenja govore o istoj činjenici: javnom i unutarnjem, prihvatanju i izvršavanju svega onoga s čime je došao Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem
El-Vahidi veli: "Većina učenjaka smatra da se riječi Uzvišenog: “ što će vam život osigurati” odnose na džihad, borbu na Allahovom putu. To je stav Ibn Ishaka i preferirajuće mišljenje među jezikoslovcima."
El-Ferra je u vezi s ajetom rekao: "Kad vas pozove da oživite svoje stanje putem borbe s vašim neprijateljem, hoće se reći da je snaga skrivena u borbi i džihadu, pa ako muslimani zapostave i napuste džihad, postat će slabiji i opast će im položaj, te će se neprijatelj lahko odvažiti da ih napadne.
Džihad je djelo koje najviše oživljava muslimane, kako na dunjaluku, tako i u berzahu i na ahiretu. Snaga muslimana na dunjaluku i njihovo prevladavanje neprijatelja jeste kroz džihad. Za stanje vjernika u berzahu Uzvišeni je rekao:
ولا تحسبن الذين قتلوا في سبيل الله أمواتا بل أحياء عند ربهم يرزقون
"Nikako ne smatraj mrtvima one koji su na Allahovom putu izginuli! Ne, oni su živi i u obilju su kod Gospodara svoga." ( Ali 'Imran, 169 )
A na ahiretu će Šehidi i borci na Allahovom puru imati najpotpunije živote i uživat će najveće i najbolje blagodati, za razliku od drugih vjernika u Džennetu. Zbog ovoga je Ibn Kutejba rekao da se ajet: "... što će vam. život osigurati" odnosi na pogibiju na Allahovom putu.
Neki mufessiri pak smatraju da se ajet: "... kad vas pozove u ono što će vam život osigurati" odnosi na Džennet, tj. odazovite se onome što će vam Džennet osigurati, jer to je stvarna kuća života u kojoj je život ugodan i vječan. Ovo je mišljenje iznio Ebu Ali el-Džurdžani.
Ibnul Qajjim kaže da ajet podrazumijeva i obuhvata sva ova mišljenja, jer i vjerovanje, i obredoslovlje, i Kur'an i džihad; sve to oživljava srca i osigurava ugodan i lijep život. Najveće uživanje i osjećanje života bit će u Džennetu, a Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, poziva u vjerovanje i poziva u Džennet. On poziva u lijep i ugodan život na dunjaluku i na ahiretu.
Životom srca i duše čovjek raspoznaje istinu od laži, pravi put od zablude, uputu od stranputice, a potom izabire istinu nad svim onim što joj oprečno. Ono osnažuje vjerovanje i želju i ljubav za istinom, te podstječe na prezir i mržnju zablude i laži.
Uzvišeni je rekao:
أو من كان ميتا فأحييناه وجعلنا له نورا يمشي به في الناس كمن مثله في الظلمات ليس بخارج منها,
"Zar je onaj koji je bio u zabludi, a kome smo Mi dali život i svjetlo pomoću kojeg se među ljudima kreće kao onaj koji je u tminama iz kojih ne izlazi?!" Al-An'am, 122
Allah Svevišnji vjernicima daje i spaja život i svjetlo, a onima koji se odmeću od Njegove vjere spaja tmine s mrtvilom srca. Abdullah b. Abbas, r.a., i svi mufesiri u vezi s ovim ajetom vele da ajet znači: bio je nevjernik izgubljen u zabludi, pa smo ga Mi uputili.
A riječi Uzvišenog: "... a kome smo Mi dali život i svjetlo pomoću kojeg se među ljudima kreće..." podrazumijevaju više stvari:
Prvo: on se pomoću svjetla kreće među ljudima, dok su oni u tminama. Njihov primjer sličan je primjeru skupine ljudi koji su bili na putu, a onda ih zateče noć i oni se izgubiše i nikako puta da nađu, dok je pored njih čovjek koji ima svjetiljku pa se pomoću nje kreće putem; On vidi stazu i vidi sve ono čega se treba čuvati na njoj;
Drugo: on se među njima kreće pomoću svjetla koje ima, a oni se dijelom koriste njegovom svjetlošću zbog njihove neophodne potrebe za istim svjetlom;
Treće: on će na Sudnjem danu, pomoću svjetlosti koju ima, bez teškoće ići po Siratu, dok će se mnogobošci i licemjeri zbog svojih hrđavih djela izgubiti i ostati u tminama.
A što se tiče riječi Uzvišenog:
واعلموا أن الله يحول بين المرء وقلبه
".. .i neka znate da se Allah upliće između čovjeka i srca njegova...", poznato i prihvaćeno tumačenje ovog ajeta jeste to da se "uplitanje" odnosi na Allahovo sprečavanje vjernika da počini nevjerstvo i na onemogućavanje nevjerniku da prihvati Allahovu vjeru, kao što sprečava Njemu pokorne da počine grijeh i otežava grešnicima da Mu pokažu pokornost. Ovo je stav Abdullaha b. Abbasa, r.a., i većine mufessira.
O istom ajetu postoji i drugo tumačenje koje kaže da se to odnosi Allahovu blizinu do srca Njegovog roba, tako da mu od tajni srca nije skriveno. On je između roba i njegovog srca. Ovo navodi el-Vahidi pripisujući ga Katadi. Kao da je ovo tumačenje prikladnije kontekstu ajeta, jer se odazivanje poziv, odnosno prihvatanje nečega, u osnovi vezuje za srce, tako da nema nikakve koristi od tjelesnog odazivanja ako u tome izostaje srce. Uzvišeni Allah je između Svoga roba i njegovog srca, pa zna da li Mu se njegovo srce odazvalo ili nije?! Da li srce skriva iskreno odazivanje ili ne?!
Na osnovu prvog mišljenja, veza između prvog dijela ajeta i njegovog završetka glasila bi: Ako vam je teško odazvati se na poziv Allaha i poziv Njegovog Poslanika, s.a.v.s., onda ne budite sigurni da se Allah neće uplesti između vas i vaših srca, nakon čega vam više neće pružiti priliku da se odazovete kao vid kazne zbog toga što se ste istinu jasno i nakon upoznavanja ostavili i odbili. To bi bilo u kontekstu riječi Uzvišenog:
ونقلب أفئدتهم وأبصارهم كما لم يؤمنوا به أول مرة ونذرهم في طغيانهم يعمهون
"... i da Mi srca njihova i oči njihove nećemo zapečatiti, i da neće vjerovati kao što ni prije nisu vjerovali...?" ( Al-An'am, 110 )
i Njegovih riječi:
فلما زاغوا أزاغ الله قلوبهم
"... i kad oni skrenuse u stranu, a Allah učini da i srca njihova u stranu skrenu" (As-Saff, 5),
kao i Njegovih riječi:
فما كانوا ليؤمنوا بما كذبوا من قبل
"... ali oni nisu htjeli povjerovati u ono u što prije nisu vjerovali." (Al-A'raf, 101)
Ajet upozorava na zapostavljanje odazivanja srcem, makar se rob tijelom i odazvao.
Ono što je posljedica neodazivanja Kur’anu jesu rasprave,prepirke,kontradiktornosti u mišljenju a takav nije slučaj sa onima koji znanje uzimaju iz objave.Uzvišeni o tome kaže:
ولو كان من عند غير الله لوجدوا فيه اختلافا كثيرا
“ Da je on od nekog drugog, a ne od Allaha, sigurno bi u njemu našli mnoge protivrječnosti ” ( An-Nisa', 82 )
Ono sa čime se ljudi danas bave jeste ustvari samo teoretisanje, prepričavanje mišljenja , nagađanje i neke stvari nisu naučene kako treba a svako želi o svačemu da priča , kao što kaže ibn Hazm: ”Neznalica uvijek govori kada bi mu bolje bilo da šuti a šuti kada bi mu bolje bilo da govori.”
Čovjek mora određene stvari dobro naučiti i shvatiti posebno pitanja imana i kufra jer inače neće biti postojan i stabilan i stalno će imati određene sumnje s kojima lahko može skrenuti sa pravog puta i otići u zabludu.Govoreći o tome Uzvišeni Allah kaže:
أفمن أسس بنيانه على تقوى من الله ورضوان خير أم من أسس بنيانه على شفا جرف هار فانهار به في نار جهنم والله لا يهدي القوم الظالمين
“Da li je bolji onaj koji je temelj zgrade svoje postavio na strahu od Allaha i u želji da mu se umili - ili onaj koji je temelj zgrade svoje postavio na rub podlokane obale koja se nagnula, da se zajedno s njim u vatru džehennemsku sruši? - A Allah neće ukazati na Pravi put narodu koji sam sebi nepravdu čini.”
ولو أنهم فعلوا ما يوعظون به لكان خيرا لهم وأشد تثبيتا
A kada bi oni onako kako im se savjetuje postupali, bilo bi im bolje i bili bi čvršći u vjeri . ( An-Nisa', 66 )
