ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتَابَ الَّذِينَ اصْطَفَيْنَا مِنْ عِبَادِنَا ۖ فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ وَمِنْهُم مُّقْتَصِدٌ وَمِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَيْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ ۚ ذَٰلِكَ هُوَ الْفَضْلُ الْكَبِيرُ
Mi ćemo učiniti da Knjigu poslije naslijede onī Naši robovi koje Mi izaberemo; biće onih koji će se prema sebi ogriješiti, biće onih čija će dobra i loša djela podjednako teška biti, i biće i onih koji će, Allahovom voljom, svojim dobrim djelima druge nadmašiti – za to će veliku nagradu dobiti... (Fatir, 32)
Uzvišeni Allah ovim ajetom jasno ukazuje da je ummet koji je naslijedio knjigu odabran nad ostalim: „Mi ćemo učiniti da Knjigu poslije naslijede onī Naši robovi koje Mi izaberemo“. Zatim pojašnjava da su od njega tri skupine.
Prva: zalim li-nefsihi - onaj koji se sam prema sebi ogriješio. To je onaj koji je Allahu nekad pokoran nekad nepokoran. O takvoj osobi Uzvišeni kaže:
خَلَطُوا عَمَلًا صَالِحًا وَآخَرَ سَيِّئًا عَسَى اللَّهُ أَن يَتُوبَ عَلَيْهِمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
Oni su dobra djela s drugim koja su hrđava izmiješali, njima će, može biti, Allah oprostiti jer Allah prašta i samilostan je... (Tewba, 102)
Druga: muqtesid – onaj koji ide srednjim putem. To je onaj koji je pokoran Allahu i ne biva mu nepokoran ali se nije približio Njemu putem nafila (dobrovoljnih djela).
Treća: sabiq bil-hajrat – onaj koji se natječe u činjenju dobra. To je onaj koji čini naređeno, kloni se zabranjenog i približava se Allahu putem ibadeta koji nisu obavezni.
I ovo je najispravnije tumačenje u pogledu tri vrste ljudi iz ovog ajeta.
Zatim je Uzvišeni Allah obećao svim trima skupinama vječni Džennet kao što se kaže u ajetu koji slijedi:
جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَهَا يُحَلَّوْنَ فِيهَا مِنْ أَسَاوِرَ مِن ذَهَبٍ وَلُؤْلُؤًا ۖ وَلِبَاسُهُمْ فِيهَا حَرِيرٌ
edenske perivoje u koje će ući, u kojima će se zlatnim narukvicama, biserom ukrašenim, kititi, a haljine će im, u njima, od svile biti... (Fatir, 33)
Ovdje dolazimo do važnosti gramatike, jer je jedini način da razumijemo da će sve tri skupine iz ummeta ući u Džennet, kroz razumjevanje harfa waw (و) u riječi يدخلونها. On se zove waw al-džem' i označava 3 ili više ljudi. Npr.
يدخل – On ulazi (1 čovjek)
يدخلان – Oni (2 čovjeka samo) ulaze
يدخلون – Oni (mn. 3 ili više) ulaze
Ovo je razlog zbog kojeg neki ljudi kažu da waw u gornjem ajetu حق لهذه الواو أن تكتب بماء العينين, ima pravo da bude napisan sa suzama. Isto tako, činjenica da se prvo spominje prva od ove tri skupine, odn. onaj koji se sam prema sebi ogriješio, ulijeva najviše nade takvoj osobi u ummetu.
Učenjaci su se razišli zašto je zalim li nefsihi (onaj koji se sam prema sebi ogriješio) spomenut prije muqtesida – onog koji ide srednjim putem i sabiqa bil-hajrat – onog koji se natječe u činjenju dobra. Neki su rekli da je zalim spomenut prvi kako ne bi izgubio nadu u Allahovu milost a sabiq zadnji kako ne bi bio zadivljen svojim djelima i tako ih poništio.
Drugi su rekli da je zalim spomenut prvi jer su većina stanovnika Dženneta oni koji su se prema sebi ogriješili a mali broj je onih koji nisu upali u nepokornost, kao što se kaže u ajetu:
إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَقَلِيلٌ مَّا هُمْ
ne čine jedino oni koji vjeruju i rade dobra djela; a takvih je malo. (Sad, 24)
